Fragment pochodzi z książki: Jonatana Dunkel "Apokalipsa: Ostatnie wydarzenia na ziemi w proroctwach Pisma Świętego". Zamówienia kierować na adres: Orion, skr. poczt. 39, 26-600 Radomsko.

Wzrost prestiżu papiestwa, jaki nastąpił w ostatnich latach, zaczyna przyćmiewać nawet jego średniowieczny splendor. Dyplomaci reprezentujący około 150 państw świata regularnie przybywają do Rzymu, a "korpusy dyplomatyczne wysyłane przez różne państwa do Watykanu muszą być najlepsze w świecie", podaje Washington Times.⁽¹⁾

Papiestwo ma we większości krajów swoich ambasadorów, którzy dbają o jego religijne i polityczne interesy. Nawet USA, pomimo sprzeciwów wielu amerykańskich chrześcijan i kolizji z konstytucyjnym rozdziałem kościoła od państwa, wydelegowały w latach osiemdziesiątych swego ambasadora do Watykanu, rozpoznając religijno-polityczny charakter Państwa Kościelnego.⁽²⁾ Dan Quayle, późniejszy wice-prezydent, w apelu do Senatu amerykańskiego powiedział wówczas:

"Pod mężnym przywództwem papieża Jana Pawła II, Państwo Kościelne zajęło odpowiednie dla siebie miejsce w świecie, jako międzynarodowy głos. Jest rzeczą słuszną, aby nasz kraj okazał Watykanowi respekt, uznając go państwem na drodze dyplomatycznej."⁽³⁾

Wielką przyszłość zapowiedział papiestwu Gorbaczow, mówiąc: "Papież Jan Paweł II odegra ogromną polityczną rolę."⁽⁴⁾ Papież nazwał zaś spotkanie z Gorbaczowem "znakiem obfitującym w obietnice."⁽⁵⁾ Time sprawozdał: "Spotkanie tych dwóch mężów symbolizuje koniec najbardziej dramatycznej duchowej wojny XX wieku, konfliktu, w którym na pozór niezwyciężona moc komunizmu zmierzyła się z niezłomnością chrześcijaństwa."⁽⁶⁾

Ateizm, jako filozofia ustroju polityczno-społecznego ustąpił przed presją kościoła rzymskiego sprzężonego z protestancką Ameryką. Taki obrót wydarzeń, niedawno jeszcze trudny do przewidzenia, zapowiedział już prorok Daniel. W jedenastym rozdziale jego księgi papiestwo ze swymi sprzymierzeńcami występuje pod symbolem "Króla Północy", zaś moce ateistyczne jako "Król Południa".

Termin "Król Północy" jest aluzją do starożytnego Babilonu (Iz.41:25). Babilon leżał na wschód od Palestyny, ale ze względu na pustynię droga do niego wiodła ku północy. Wojska babilońskie nadciągały więc od północy. Termin "północ" ma też silne konotacje religijne. Szatan pragnął zająć miejsce Boga położone na kosmicznej północy (Iz.14:13-14). W mitologii kananejskiej północ była siedzibą bożka słońca Baala. Król Północy symbolizuje w Biblii moc, która uzurpuje miejsce i atrybuty Boga, prześladując prawdziwy lud Boży, jak to czynił Babilon.

"Król Południa" symbolizuje zaś Egipt, położony na południe od Palestyny (Dn.11:43), w szczególności zaś faraona, który butnie zakwestionował i odrzucił istnienie Boga Jahwe (Wj.5:2). Egipt był państwem samowystarczalnym. Dzięki rzece Nil mógł obejść się nawet bez deszczu. W biblijnej tradycji termin "Egipt" odnosi się do mocy, która nie liczy się z Bogiem, dufnej we własne siły i potencjał. Stąd "Król Południa" w proroctwach Daniela symbolizuje systemy władzy wyrosłe na gruncie filozofii sekularnej i ateistycznej (Dn.11:8).

⁴⁰"A w czasach ostatecznych zetrze się z nim Król Południa. Lecz Król Północy uderzy na niego z wozami, jeźdźcami i z wielu okrętami; wtargnie do krajów i zaleje je jak powódź. ⁴¹Wtargnie do prześlicznej ziemi, a wtedy padną dziesiątki tysięcy; lecz rąk jego ujdą: Edom i Moab, i główna część Ammonitów. ⁴²A gdy wyciągnie swoją rękę po kraje, nawet ziemia egipska nie ocaleje. ⁴³Opanuje on skarby złota i srebra i wszystkie klejnoty egipskie. Libijczycy i Kuszyci pójdą w jego orszaku. ⁴⁴Wtem przestraszą go wieści ze wschodu i północy, dlatego wyruszy w wielkiej złości, aby wygubić i wytępić wielu. ⁴⁵I rozbije wspaniałe swoje namioty między morzem i prześliczną świętą górą. Wtedy dojdzie do swojego kresu i nikt mu nie pomoże." (Dn.11:40-45).

Po trwającej 1260 lat dominacji Król Północy otrzymał poważny cios ze strony ateistycznego Króla Południa: "A w czasach ostatecznych zetrze się z nim Król Południa" (Dn.11:40). Apokalipsa nazywa ten cios "śmiertelną raną" (Ap.13:3). Król Północy w Apokalipsie ukazany jest jako "Bestia z Morza" oraz "Wielki Babilon" (Ap.13:1-8; 17), zaś moce ateistyczne jako "Bestia z Czeluści" (Ap.11:7).

Śmiertelna rana miała się zagoić. Co więcej, w czasach końca to Król Północy miał podbić kraje podlegające ateistycznemu kolosowi, uderzając w niego samego: "Lecz Król Północy uderzy na niego z wozami, jeźdźcami i z wielu okrętami; wtargnie do kraju i zaleje je jak powódź... A gdy wyciągnie swoją rękę po kraje, nawet ziemia egipska nie ocaleje. Opanuje on skarby złota i srebra i wszystkie klejnoty egipskie" (Dn.11:40-43).

W czasach końca Król Północy podporządkuje sobie nie tylko byłe kraje ateistyczne, ale także kościoły chrześcijańskie, które były częścią ludu Bożego: "Wtargnie do prześlicznej ziemi, a wtedy padną dziesiątki tysięcy; lecz rąk jego ujdą: Edom i Moab, i główna część Ammonitów" (Dn.11:41).

Król Północy w czasach końca to coś więcej niż jeden kościół. Symbolizuje on ogólnoświatową religijno-polityczną koalicję, którą Apokalipsa nazywa "Wielkim Babilonem". Natura tej religijnej mocy ujawni się w przedmiocie ataku Króla Północy, którym będzie "święta góra" Syjon, reprezentująca prawdziwy kościół Boży (Dn.11:45; Ap.16:16).

Komunizm upadł za sprawą przymierza papiestwa i protestanckiej Ameryki. Odtąd we wschodniej i środkowej Europie, kościół uzyskał wpływ na politykę, jakiego nie posiadał od średniowiecza. W krajach o tradycji kapitalistycznej, szczególnie w USA, podobny progres czyni pod dyktando kościołów protestanckich Prawica Religijna.

Związek papiestwa z odstępczymi kościołami protestanckimi oraz z władzami świeckimi ukazany jest w księdze Daniela jako ostatnia faza Króla Północy, który podobnie jak "Wielki Babilon" w Apokalipsie symbolizuje ostatni i największy totalitarny system religijno-polityczny w dziejach ziemi.

"Czasy ostateczne" w apokaliptycznym sensie zaczynają się pod koniec 1260 lat teokracji, które dobiegły końca w 1798 roku⁽⁷⁾ (zob. Dn.12:11; 11:32-35).⁽⁸⁾ Ostatnia data wytyczona w księdze Daniela, jak później zobaczymy, przypada na 1844 rok (Dn.12:12; 11:21; 8:14),⁽⁹⁾ a ostatnie słowa, jakie otrzymał prorok Daniel w swych wizjach brzmiały:

"A od czasu, gdy zostanie zniesiona codzienna ofiara, zapanuje ohyda ziejąca pustką, upłynie tysiąc dwieście dziewięćdziesiąt dni. Szczęśliwy ten, który wytrwa i doczeka tysiąca trzystu trzydziestu pięciu dni. Ty zaś idź i zażywaj spoczynku, a powstaniesz, by otrzymać swój los przy końcu dni." (Dn.12:11-13).

W księdze Daniela występują cztery okresy prorocze: 1260 lat (Dn.7:25), 2300 lat (Dn.8:14), 1290 i 1335 lat (Dn.12:11-12). Dwa z nich odpowiadają na to samo pytanie: "Jak długo?". Oba (2300 i 1335 lat) dobiegają końca około roku 1844. Kiedy odejmiemy 1335 lat od roku 1844 (matematycznie od liczby 1843) cofniemy się do roku 508, na który Daniel zapowiedział powstanie "obrzydliwości spustoszenia" (Dn.12:11). Obliczenie to potwierdza zarazem, że okres 1260 lat dobiega końca w roku 1798, ponieważ dodając 1290 lat do 508 roku dochodzimy do roku 1798.

Rok 508 był znamienny w dziejach papiestwa. W 507 roku Chlodwik (466-511), pierwszy katolicki król Franków, stanął przed decydującym starciem z Wizygotami. Od przebiegu tej walki zależał rozwój misji kościoła rzymskiego w Europie, której ludność wciąż się wahała między pogaństwem, arianizmem i katolicyzmem. Papiestwo oczekiwało rezultatu wojny z zapartym tchem.

W 508 roku Frankowie pokonali resztki Wizygotów. W ten sposób Europa Zachodnia dostała się pod wpływ polityki papiestwa. Papież nadał Chlodwikowi tytuł "Najstarszego Syna Kościoła", a Francję nazwano "Pierwszą Córą Kościoła". W książce The Catholic Church: A Concise History (Zarys historii kościoła katolickiego) czytamy:

"Katolicy znaleźli swego przywódcę w Chlodwiku, pogańskim władcy ożenionym z katolicką księżniczką. Podobnie jak Konstantyn, Chlodwik nawrócił się na chrześcijaństwo po wygranej bitwie w 496 roku. Jego kolejne podboje Galii były rezultatem zarówno militarnych zdolności, jak współdziałania z katolickimi biskupami, którzy otwierali przed nim bramy swych miast. Przymierze zawarte przez Chlodwika pomiędzy Frankami i katolikami, aby zespolić ich w jedną wiarę i jedno królestwo utorowało papiestwu drogę do średniowiecznego chrześcijaństwa."⁽¹⁰⁾

W 508 roku Francja pomogła papiestwu wyjść poza Italię i narzucić teokratyczny system całej Europie. Taki związek między religią i polityką, kościołem i państwem, prorocy Boży nazywali "nierządem" (Jer.2:20-31; 13:27; Ez.16:17-19; Oz.2:5). W proroctwach apokaliptycznych ten grzech nazywany jest "obrzydliwością" czy też "ohydą spustoszenia" (Dn.12:11; Ap.18:9).

Daniel zapowiedział, że w 1290 lat od powstania religijno-politycznego mezaliansu zwanego "obrzydliwością spustoszenia" (a więc w 1798 roku), ta sama moc, która pomogła go wprowadzić w 508 roku (a więc Francja) przyczyni się do jego upadku.

Ateistyczna Rewolucja Francuska pozbawiła papiestwo politycznej mocy w 1798 roku. Prorok Daniel zapowiedział to wydarzenie jako atak ze strony Króla Południa (Dn.11:40), zaś Apokalipsa jako "śmiertelną ranę" zadaną Bestii z Morza (Ap.13:3) przez ateistyczną Bestię z Czeluści (Ap.11:7).

"A gdy dopełnią swojego świadectwa, Bestia, która wychodzi z Czeluści, wyda im wojnę, zwycięży ich i zabije. A zwłoki ich leżeć będą na placu wielkiego miasta, które duchowo zwie się: Sodoma i Egipt, gdzie także ukrzyżowano ich Pana." (Ap.11:7-8).

Rewolucję Francuską symbolizuje antyklerykalna Bestia z Czeluści. Francja w owym czasie nazwana jest duchową "Sodomą" ze względu na XVIII-wieczny libertynizm, "Egiptem" ze względu na panoszący się tam ateizm, a także miejscem, gdzie "krzyżowano Pana" mordując Jego naśladowców.⁽¹¹⁾.

Stary i Nowy Testament symbolizuje w jedenastym rozdziale Apokalipsy dwóch Bożych świadków, którzy przez trzy i pół roku wydawali się martwi:

"I [wielu] spośród ludów, szczepów, języków i narodów przez trzy i pół dnia oglądają ich zwłoki, a zwłok ich nie zezwalają złożyć do grobu. Wobec nich mieszkańcy ziemi cieszą się i radują; i dary sobie nawzajem będą przesyłali, bo ci dwaj prorocy mieszkańcom ziemi zadali katuszy." (Ap.11:9-10).

W listopadzie 1793 roku komisarze rewolucyjni ubrali osła w szaty liturgiczne, obwiesili symbolami chrześcijańskim i dali mu pić wino mszalne. Do jego ogona przywiązali Stary i Nowy Testament. Powiedli go ulicami Paryża, zaś tłum utworzył stos z książek do nabożeństwa, aby je spalić wraz z Pismem Świętym wśród okrzyków radości.⁽¹²⁾

7 listopada 1793 roku biskup Paryża zmuszony został do wyparcia się chrześcijańskiej wiary. W maju następnego roku Zgromadzenie z inicjatywy Robespierre przyjęło ateistyczną rezolucję o odrzuceniu wiary w Boga. Ludzie, których nauczono utożsamiać chrześcijaństwo z okrucieństwem inkwizytorów, obłudą duchownych, intrygami jezuitów z radością odrzucili Boga i Jego Słowo. Nie był to jednak koniec. Apokalipsa mówi dalej:

"A po trzech i pół dniach duch życia z Boga w nich wstąpił i stanęli na nogi. A wielki strach padł na tych, co ich oglądali. Posłyszeli oni donośny głos z nieba do nich mówiący: Wstąpcie tutaj! I w obłoku wstąpili do nieba, a ich wrogowie ich zobaczyli. W owej godzinie nastąpiło wielkie trzęsienie ziemi i runęła dziesiąta część miasta." (Ap.11:11-13).

W trzy i pół roku po wydaniu zakazu wiary w Boga, przywódcy Rewolucji Francuskiej odwołali go, widząc dewastujący upadek moralności. Pismo Święte, deptane przez trzy i pół roku w ateistycznej Francji zostało wyniesione, jak nigdy wcześniej. Po 1798 roku, jak grzyby po deszczu, powstawać zaczęły Towarzystwa Biblijne, wydające Pismo Święte w językach narodowych. Jednym z nich było Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne, działające w Polsce od 1814 roku, dzięki któremu większość Polaków miała dostęp do Pisma Świętego jeszcze wtedy, gdy było praktycznie niedostępne w księgarniach świeckich czy katolickich.

"Runęła dziesiąta część miasta" (Ap.11:13). Francja, która była jednym z dziesięciu narodów powstałych na gruzach Imperium Rzymskiego i jako pierwsza oddała swoją armię na usługi papiestwa, pozbawiła je politycznej mocy.

W 1798 roku Francuzi obalili Świętą Inkwizycję. W tym samym roku ich wojska zajęły Rzym, obalając świeckie rządy papieskie. Papież, który przez tyle wieków posyłał wojska, aby prześladować wierzących, dostał się w ręce niewierzących. Ostatnią rzeczą, jaką widział, gdy prowadzono go z Kaplicy Sykstyńskiej był hall ozdobiony freskiem, który upamiętniał rzeź francuskich hugonotów w noc św. Barłomieja.⁽¹³⁾ LeRoy Froom, autor monumentalnego dzieła poświęconego chrześcijańskiej interpretacji proroctw, napisał:

"Nie zapominajmy o karzącym wymiarze Rewolucji Francuskiej. Jej dewastujące rezultaty były sądem bez precedensu w dziejach ludzkości, sądem skierowanym przede wszystkim przeciw kościołowi rzymskiemu w reakcji na jego ekscesy...

W 533 roku cesarz Justynian, potężny sprzymierzeniec papieża wydał dekret, w którym uznał w nim zwierzchnika całego kościoła. W 538 roku, świecki miecz otworzył drogę dla nowej ery w dziejach papiestwa. Z kolei w 1793 roku, a więc w 1260 lat po edykcie Justyniana, we Francji, która była potężnym sojusznikiem papiestwa - pierwszą córą kościoła - ukazał się dekret wymierzony w obalenie unii kościoła i państwa. W 1798 roku poszedł za nim decydujący cios świeckiego miecza wymierzony w papiestwo, który oznaczał koniec epoki rozpoczętej 1260 lat wcześniej.

Te dwa wydarzenia korespondują ze sobą. W pierwszym największa ówczesna potęga świecka wywyższyła papiestwo, formując prawa, które dały papiestwu zwierzchnictwo. W drugim przypadku największa ówczesna potęga świecka obaliła papiestwo z jego politycznym autorytetem. Pierwsze było początkiem, a drugie końcem epoki, znanej Bogu, a wprowadzonej w życie (zapewne nieświadomie) przez ludzi."⁽¹⁴⁾

Tak, jak w 1798 roku antyklerykalna Rewolucja Francuska obaliła polityczny wpływ papiestwa, tak podobny ruch w czasie Rewolucji Październikowej pozbawił kościół prawosławny wpływu w Europie Wschodniej. Rezultatem pierwszej rewolucji było spustoszenie poczynione przez sekularyzm na Zachodzie, zaś rezultatem drugiej długie panowanie komunizmu na Wschodzie.⁽¹⁵⁾

Zgodnie z tym samym proroctwem Daniela, według którego ateistyczna moc miała uderzyć w moc religijną, w późniejszym czasie Król Północy miał zalać kraje niegdyś podległe Królowi Południa (Dn.11:40), budując potężny religijno-polityczny sojusz, zwany w Apokalipsie "Wielkim Babilonem" (Ap.17:5).

"Wkroczy następnie do wspaniałego kraju, a wielu polegnie. Wyciągnie zaś rękę po kraje: nie zdoła ujść ziemia egipska. Opanuje skarby złota i srebra oraz wszystkie kosztowności egipskie; Libijczycy i Kuszyci będą szli za nim." (Dn.11:42-43).

Król Północy, niczym dawny Babilon zbierze i powiedzie narody i religie świata (Ap.16:16) przeciwko górze Syjon (Dn.11:45). Tak Król Północy, jak i Syjon to symbole. Pierwszy reprezentuje odstępcze religie, a drugi mniejszość wierną Słowu Bożemu i za to prześladowaną (Ap.14:1.12).

Ziemia Obiecana miała na południe od siebie Egipt, a na północ Babilon. Tak, jak "ziemia egipska" symbolizuje w proroctwach zadufany sekularyzm, a "północ" odstępczą religijność, tak "prześliczna ziemia" ("wspaniały kraj") odnosi się do ludu Bożego (Ap.12:16; Jer.3:19). Pan Jezus potwierdził zapowiedź Daniela, że w czasach końca odstępcze moce próbować będą zwieść i pokonać Jego Resztkę (Mt.24:24; Ap.12:17).

Libia i Kusz były dla Izraelitów krańcami ziemi, zaś Moab, Edom i Ammon państwami ościennymi i pobratymczymi dla Izraela. Pokazuje to, że wpływ religijno-politycznego systemu wiedzionego przez papiestwo będzie ogólnoświatowy. W jego rydwanie znajdą się byłe państwa komunistyczne i sekularne, nie-chrześcijańskie religie i kościoły chrześcijańskie (Ap.17:1-14). Nawet z ludu Bożego "wielu polegnie" za sprawą jego działań i wpływu (Dn.11:42).

Washington Times sprawozdaje: "Wśród krajów mających formalne związki z Watykanem, dominują państwa niechrześcijańskie."⁽¹⁶⁾ Spotkanie z komunistycznym przywódcą kubańskim Fidel Castro, wizyty w krajach muzułmańskich i w Izraelu, delegacje z takich państw, jak Wietnamska Republika Socjalistyczna ilustrują wypełnienie proroctw o wzroście roli papiestwa w czasach końca.

Muzułmanie wzięli udział we mszy celebrowanej przez papieża w Kairze. Przywódcę państwa kościelnego witają entuzjastycznie tłumy w państwach buddyjskich czy hinduskich. Przymierza z Watykanem szukają całe wyznania chrześcijańskie. Arcybiskup Ramsey, prezydent protestanckiej Światowej Rady Kościołów zapowiedział: "Już widzę ten dzień, w którym wszyscy chrześcijanie przyjmą papieża, jako Biskupa Światowego Kościoła."⁽¹⁷⁾

W 1965 roku papież oraz patriarcha prawosławny zdjęli wzajemne klątwy wypowiedziane w czasie Wielkiej Schizmy w 1054 roku. W 1987 roku Jan Paweł II podpisał z patriarchą Dimitriosem I ugodę o zaprzestaniu prozelityzmu, a więc prób nawracania na swoje wyznanie. Podobne przymierze podpisało w 1994 roku wielu czołowych katolickich i protestanckich przywódców w USA.

Wysiłkom Rzymu na polu ekumenizmu przyświeca nadzieja zjednoczenia religii świata pod auspicjami papiestwa. Jan Paweł II "podkreśla z naciskiem, że ludzkość nie może żywić żadnej nadziei na utworzenie trwałego ogólnoświatowego systemu, jeśli nie będzie on miał za swoją podstawę kościoła rzymsko-katolickiego".⁽¹⁸⁾

Ogromne znaczenie przymierzy zawartych ostatnio między kościołem rzymskim a luteranami czy między katolikami a chrześcijanami ewangelicznymi, a także niedawnych wizyt papieskich w Afryce i na Bliskim Wschodzie są częścią strategii, która lansuje papieża na duchowego przywódcy całej ludzkości.

Katolicki ekspert w dziedzinie polityki międzynarodowej, ksiądz J. Bryan Hehir, tak napisał o współczesnej ekspansji papiestwa: "Od czasów średniowiecza nie znajdziemy analogii dla tak szeroko zakrojonej aktywności papieskiej."⁽¹⁹⁾ Penny Lernoux, katolicka dziennikarka, podzieliła się znamiennym spostrzeżeniem:

"Watykan Jana Pawła tęskni za przeszłością; papież pragnąłby odrodzenia autorytatywnego modelu kościoła opartego na tym z okresu średniowiecza, kiedy państwo i jego instytucje były zjednoczone z kościołem katolickim."⁽²⁰⁾

PRZYPISY:

1. Washington Times, 29 styczeń (1990).

2. Stany Zjednoczone sporadycznie posiadały przedstawicieli w Watykanie od połowy XIX wieku, ale dopiero pod koniec XX wieku wydelegowały ambasadora nie do Państwa Watykańskiego, ale co znamienne, do "Stolicy Apostolskiej", która reprezentuje władzę kościelną.

3. Dan Quayle, Apel Do Senatu Stanów Zjednoczonych, 22 wrzesień, 1983.

4. Toronto Star, 9 marzec (1992).

5. The Washington Post, 2 grudzień (1989).

6. Time, 4 grudzień (1989): 74.

7. Termin "czasy ostateczne" w księdze Daniela nie jest tożsamy ze zwrotami "dni końca" czy "ostateczne dni", których pisarze biblijni używają czasem opisując okres między pierwszym a drugim przyjściem Jezusa Chrystusa (Dz.2:17). W Bożym planie zbawienia zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa rozpoczęło "dni końca" czy "dni ostateczne". Natomiast czasy końca rozpoczynają się po okresie 1260 proroczych dniach, czyli po 1798 roku.

8. Szczegółowa analiza struktury tekstu oraz języka ostatnich dwóch rozdziałów Daniela w Symposium on Revelation - Book I, red. Frank B. Holbrook, Silver Spring, Maryland: Biblical Research Institute, 1992, s. 330-42.

9. Ibid.

10. Barrie R. Strauss, The Catholic Church: A Concise History, New York: Hipocrene Books, 1992, s. 55.

11. Jezus powiedział: "Cokolwiek uczyniliście jednemu z tych najmniejszych moich braci, mnie uczyniliście" (Mt.25:40).

12. LeRoy Edwin Froom, The Prophetic Faith of Our Fathers, t. 2, Washington, D.C.: Review and Herald, 1948, s. 738.

13. Ibid., s. 762.

14. Ibid., s. 760, 763-764.

15. Pod wpływem niektórych idei głoszonych przez przywódców francuskiej rewolucji, George Hegel (1770-1831) zbudował podstawy pod krytycyzm biblijny, zaś Karol Darwin (1809-1882) pod teorię ewolucji. Na tym fundamencie Marks oparł koncept ewolucji socjalnej, której ukoronowaniem miał być komunizm. Okazał się on niewypałem, tak jak zarzuty XVIII/XIX-wiecznych krytyków Biblii.

16. Washington Times, 29 styczeń (1990).

17. Cyt. w: Grant R. Jeffrey, Final Warning, Toronto: Frontier Research Publications, s. 167.

18. Malachi Martin, The Keys of This Blood, New York: Simon and Schuster, 1990, s. 377, 492.

19. Foreign Policy, nr.78, wiosna (1990): 27.

20. Penny Lernoux, People of God: The Struggle for World Catholicism, New York: Penguin Books, 1989, s. 11.

Adres serwisu:
http://www.eliasz.pl

Chrzescijanski Serwis Promocyjny

Ostatnie zmiany: 31.12.2000 r.

[początek]