Świątynie Boga

Na kartach Biblii wspomnianych jest kilka świątyń Boga, sam Pan Bóg nazwany jest "świątynią", oprócz tego słowo "świątynia" używane jest również w znaczeniu nie odnoszącym się do budynku. Poniżej zostały przedstawione fragmenty Pisma Świętego mówiące o świątyni.

1.1. Namiot Zgromadzenia

Po raz pierwszy w Piśmie Świętym pojęcie świątyni pojawia się w czasie wędrówki Izraela po pustyni, po tym, jak Pan Bóg cudownie wyprowadził swój lud z Egiptu za pośrednictwem Mojżesza. Po przejściu przez Morze Czerwone, Izraelici dotarli do Góry Synaj. Na tej górze Pan rozmawiał z Mojżeszem wiele razy, przekazując mu prawa i wskazówki. Podczas jednej z tych rozmów, Pan Bóg powiedział do Mojżesza: "I uczynią mi świątnicę, abym mieszkał w pośrodku ich. Według wszystkiego, jako ukażę tobie podobieństwo przybytku, i podobieństwo wszystkiego naczynia jego, tak uczynicie." (Wyjścia 25,8-9)

Pan Bóg zapowiedział Mojżeszowi, że pokaże mu wzór przybytku. Świątynia, wraz z wszystkimi sprzętami miała zostać wzniesiona dokładnie według tego wzoru. W kolejnych wierszach dwudziestego piątego rozdziału podany jest opis sprzętów świątynnych: arki przymierza, stołu na chleby pokładne, złotego świecznika. Rozdział dwudziesty piąty kończy się upomnieniem danym przez Boga: "Patrzajże, abyś uczynił wszystko według podobieństwa tego, któreć ukazano na górze." Rozdział dwudziesty szósty zawiera opis przybytku, czyli Namiotu Zgromadzenia - przenośnej świątyni Boga Jahwe. Po zakończeniu wyliczenia ilości i rodzajów materiałów potrzebnych do budowy Namiotu, Pan Bóg mówi: "Wystawisz tedy przybytek na ten kształt, któryć ukazano na górze." (Wyjścia 26,30) Także ołtarz całopalenia miał być zrobiony według wzoru pokazanego na górze (Wyjścia 27,8). Zgodnie ze sprawozdaniem biblijnym, Izraelici wykonali przybytek ściśle według wskazówek przekazanych im przez Mojżesza (Wyjścia 39,42.43).

Podobne sprawozdanie o tym, że starotestamentowa świątynia została zbudowana według wzoru pokazanego Mojżeszowi przez Pana zapisane jest w Dz. Ap. 7,44. Szczepan, jeden z diakonów, oskarżony został przez Żydów o bluźnierstwo. Postawiony przed Radą, wygłosił mowę o Bożym działaniu w historii Izraela w której wspomniał także, że: "Namiot świadectwa mieli ojcowie nasi na puszczy, jako był rozrządził ten, który powiedział Mojżeszowi, aby go uczynił według kształtu, który widział."

Widzimy więc, że Pan Bóg pokazał Mojżeszowi jakiś wzór w czasie gdy rozmawiał z nim na Górze Synaj. Księga Wyjścia nie precyzuje jakiego rodzaju wzór zobaczył Mojżesz, czy był to plan, model, czy istniejący budynek. Więcej na ten temat możemy dowiedzieć się z wypowiedzi zapisanych w Liście do Hebrajczyków.

W tekście 8,2 Listu do Hebrajczyków, Jezus Chrystus nazwany jest Sługą świątyni. Wspomniana świątynia to "prawdziwy przybytek, który Pan zbudował, a nie człowiek". Z kolei w tekście 8,4.5 jest napisane: "Bo gdyby był na ziemi, nie byłby kapłanem, póki by zostawali oni kapłani, którzy według zakonu dary ofiarują, którzy służą kształtowi i cieniowi rzeczy niebieskich, jako Mojżeszowi od Boga powiedziane było, gdy miał dokończyć przybytku: Patrzajże, (mówi), abyś uczynił wszystko według kształtu, który ci jest okazany na tej górze." W Hebr. 9,23.24 znowu: "A tak potrzeba było, aby kształty onych rzeczy, które są na niebie, temi rzeczami były oczyszczone, a same rzeczy niebieskie lepszemi ofiarami, niżeli te. Albowiem Chrystus nie wszedł do świątnicy ręką uczynionej, która by była wizerunkiem prawdziwej, ale do samego nieba, aby się teraz okazywał przed oblicznością Bożą za nami,...". Teksty powyższe, dla właściwego zrozumienia warto przeczytać w różnych tłumaczeniach.

Z przytoczonych cytatów wynika, że świątynia zbudowana na ziemi była wzorowana na innej świątyni (była jej cieniem, odbiciem), wzniesionej przez Boga, a znajdującej się w niebie. Mojżeszowi została pokazana ta właśnie świątynia i z niej czerpał on wzory do przygotowania Namiotu Zgromadzenia i jego sprzętów. Co więcej, służba ofiarnicza sprawowana przez kapłanów świątyni izraelskiej również była cieniem i symbolem doskonałej ofiary Baranka Bożego, który zgładził grzech świata.

Świątynia w niebie szerzej zostanie omówiona w punkcie 1.7., natomiast służba ofiarnicza w punkcie 2.

1.2. Świątynia Salomona (tzw. Pierwsza Świątynia)

Namiot Zgromadzenia stanowił Świątynię Pańską do czasów Salomona. Król Dawid, gdy Pan dał mu w pewnym czasie wytchnienie od wojen, powiedział: "...do Natana proroka: Obacz proszę, ja mieszkam w domu cedrowym, a skrzynia Boża mieszka między kortynami." (2 Sam. 7,2) Jednak Pan nie chciał, aby Dawid wznosił mu dom, zapowiedział też, że potomek Dawida zbuduje dom imieniu Boga. Po śmierci Dawida proroctwo to wypełniło się w osobie Salomona, który to wzniósł w I poł. X wieku p.n.e. piękną, murowaną świątynię ku czci Boga (I Król. od rozdz. 5). Świątynia ta została zrównana z ziemią w roku 586 p.n.e. przez Nabuzardana (Nebuzaradana), dowódcę gwardii przybocznej Nabuchodonozora, króla Babilonu (2 Król. 25,8.9).

Należy tu zauważyć, że wspomniane wyżej proroctwo z 2 Sam. 7,12-16 zapowiadające Dawidowi wzniesienie przez jego potomka świątyni, nie odnosi się tylko do Salomona, ale przede wszystkim należy je zinterpretować jako mówiące o Chrystusie.

1.3. Przepowiednia Ezechiela

Prorok Ezechiel żył na przełomie VII i VI w. p.n.e. W roku 597 p.n.e. został on deportowany przez Nabuchodonozora do Babilonu, wraz z tysiącami innych Judejczyków. Tam został przez Pana powołany do służby prorockiej. Przestrzegał Izraelitów m.in. przed mającą nadejść zagładą Jerozolimy.

W tekstach rozdziału 37,21-28 zapisana jest jedna z przepowiedni dotyczących Izraela: "Tedy rzecz do nich: Tak mówi panujący Pan: Oto Ja wezmę synów Izraelskich z pośrodku tych narodów, do których byli zaszli, i zgromadzę ich zewsząd, a przywiodę ich do ziemi ich; I uczynię ich narodem jednym w ziemi, na górach Izraelskich, i będzie król jeden nad onymi wszystkimi za króla; a nie będą więcej dwa narody, nie rozdzielą się nigdy więcej na dwoje królestw; Nie splugwią się więcej plugawemi bałwanami swemi, i obrzydliwościami swemi, ani jakiemi przestępstwy swemi; i wybawię ich z każdego mieszkania ich, gdzie zgrzeszyli, i oczyszczę ich, i będą ludem moim, a Ja będę Bogiem ich. A sługa mój Dawid będzie królem nad nimi, i pasterza jednego wszyscy mieć będą, aby w sądach moich chodzili, i ustaw moich przestrzegali, i czynili je. I będą mieszkać w onej ziemi, którąm był dał słudze memu Jakóbowi, w której mieszkali ojcowie wasi; będą, mówię, w niej mieszkali oni i synowie ich, i synowie synów ich aż na wieki, a Dawid, sługa mój, będzie książęciem ich na wieki. I uczynię też z nimi przymierze pokoju, a przymierze wieczne będzie z nimi; i osadzę ich i rozmnożę ich, i założę świątnicę moję w pośrodku ich na wieki. I będzie przybytek mój między nimi, i będę Bogiem ich, a oni będą ludem moim. I dowiedzą się narody, żem Ja Pan, który poświęcam Izraela, gdy będzie świątnica moja w pośrodku ich na wieki."

Jest to proroctwo mówiące o mającym nadejść Mesjaszu, który miał zgromadzić całego Izraela "tak jako zgromadza kokosz kurczęta swoje pod skrzydła" (Mat. 23,37). Wówczas Bóg zamieszkałby na zawsze ze swoim ludem. Świątynia z kolei, która byłaby pośród tego ludu, byłaby świątynią założoną na wieki. Jednakże to proroctwo nie było bezwarunkowe. Między innymi w Ezech. 43,9 postawiony jest warunek: "Ale teraz niech odrzucą wszeteczeństwo swoje, i trupy królów swoich odemnie, a będę mieszkał w pośrodku ich na wieki." W księdze Izajasza znajdują się przepowiednie o podobnym charakterze. Niestety wskutek odstępstwa Izraela, którego punktem kulminacyjnym stało się odrzucenie Mesjasza, proroctwa te nie mogły i nie mogą znaleźć już w pełni wypełnienia w stosunku do tego narodu. Pan Jezus powiedział do Żydów: "Oto wam dom wasz pusty zostanie." (Mat. 23,38). Chociaż więc Pan pozwolił na wzniesienie świątyni i mieszkał w niej, jednak opuścił ją gdy jego Syn został odrzucony przez naród izraelski. Apostoł Paweł w jedenastym rozdziale Listu do Rzymian, w. 13-24 opisuje fakt odrzucenia tych z Izraela, którzy trwali w niewierze i wszczepienie na ich miejsce tych spośród pogan, którzy uwierzyli. Jednocześnie trzeba zauważyć, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby Izraelici którzy się nawrócili, lub zrobią to w przyszłości, zostali wszczepieni w pień ludu wybranego (w. 23).

Wobec powyższego, poglądy mówiące, że wyżej wspomniane proroctwo znajdzie wypełnienie w przyszłości, poprzez budowę przez państwo Izrael trzeciej świątyni, wydają się niewłaściwe. Stanowisko takie można uzasadnić dodatkowymi argumentami. Po pierwsze, Ezechiel otrzymał to proroctwo najprawdopodobniej tuż po zdobyciu przez Babilończyków Jerozolimy i zburzeniu pierwszej świątyni wystawionej przez Salomona, dlatego słuszniejszym jest odnoszenie tego proroctwa do zbudowania przez Izraela drugiej świątyni, co miało miejsce kilkadziesiąt lat później. Po drugie, skoro proroctwo mówi o nadejściu Mesjasza, oznacza to że wspomniana świątynia istniała w czasach działalności Chrystusa. Po trzecie, w obszernym opisie świątyni Ezechiel pisze także o składaniu ofiar, a w tym o ofiarach według przepisów, jakie Mojżesz otrzymał od Boga na Górze Synaj. Świątynia ta musiała więc powstać przed śmiercią Chrystusa, skoro Chrystus przez swą śmierć uczynił ofiarę, którą odkupił grzechy ludzkości (np. Efez. 1,7: "W którym mamy odkupienie przez krew jego, to jest odpuszczenie grzechów, według bogactwa łaski jego,..."), a w Liście do Hebrajczyków 10,17.18 jest napisane: "A grzechów ich i nieprawości ich nie wspomnę więcej: A gdzieć jest odpuszczenie ich, jużci więcej ofiary nie potrzeba za grzech." Skoro nie ma potrzeby składania więcej ofiar za grzech, ponieważ została złożona już doskonała ofiara, powrót do wypełnionej wcześniej służby ofiarniczej byłby zaprzeczeniem dzieła dokonanego przez Chrystusa na Golgocie.

1.4. Druga Świątynia (zwana też Świątynią Heroda)

Po powrocie z niewoli babilońskiej w 536 r. p.n.e., Żydzi przystąpili do odbudowy świątyni na wiosnę 535 r. p.n.e. (Ezdr. 3,8). Odbudowa, czy może raczej budowa drugiej świątyni, trwała z przerwami dwadzieścia lat i została ukończona w 515 r. p.n.e. (Ezdr. 6,15).

Jako ciekawostkę warto wspomnieć przy tej okazji o proroctwie wypowiedzianym przez Jeremiasza: "Tak zaiste mówi Pan: Jako się jedno wypełnią siedmdziesiąt lat Babilonowi, nawiedzę was, a potwierdzę wam słowa swego wybornego o przywróceniu was na to miejsce." (Jer. 29.10). Świątynia leżała w gruzach właśnie siedemdziesiąt lat.

Druga Świątynia została w znacznym stopniu przebudowana przez Heroda Wielkiego w latach 22 - 18 p.n.e. O tej właśnie świątyni prorokował Jezus: "A gdy niektórzy mówili o kościele, iż był pięknym kamieniem i upominkami ozdobiony, rzekł: Z tego, co widzicie, przyjdą dni, w które nie będzie zostawiony kamień na kamieniu, który by nie był rozwalony." (Łuk 21,5-6) Przepowiednia ta wypełniła się, gdy świątynia została zniszczona w 70 r. n.e. przez wojska późniejszego cesarza Tytusa.

1.5. Pan naszą świątynią

Także Pan Bóg jest na kartach Pisma Świętego utożsamiany z świątynią.

Prorok Ezechiel w jedenastym rozdziale 14-21 pisze o wygnaniu i tułaczce Judejczyków, Pan jednak zapewnia: "...wszakże będę im świątnicą i przez ten mały czas w ziemiach, do których przyjdą."

W Ewangelii Mateusza 12,6 zapisane są słowa porównujące Chrystusa do świątyni, jakie On wypowiedział w trakcie rozmowy z faryzeuszami oskarżającymi uczniów o rwanie kłosów w sabat. Pan Jezus dając przykład służby kapłanów w świątyni w sabat, stwierdził: "Ale mówię wam, iż tu większy jest niż kościół."

Najbardziej znanym fragmentem, w którym Jezus przyrównał siebie do świątyni jest tekst w Ewangelii Jana 2,19: "Odpowiedział Jezus i rzekł im: Rozwalcie ten kościół, a we trzech dniach wystawię go." Błędnie przypisuje się tej wypowiedzi znaczenie zburzenia świątyni w Jerozolimie. Tak to zinterpretowali Żydzi, którzy z Nim rozmawiali, w. 20: "Rzekli tedy Żydowie: Czterdzieści i sześć lat budowano ten kościół, a ty go we trzech dniach wystawisz?" Podobnie rozumieli tą wypowiedź, gdy oskarżali Jezusa przed Radą (Mat 26,61; Mar 14,58). Prawdziwy sens jednak podaje nam Jan w tekście 2,21 - 22 "Ale on mówił o kościele ciała swego. Przetoż, gdy zmartwychwstał, wspomnieli uczniowie jego, iż im to był powiedział; i uwierzyli Pismu i słowu, które wyrzekł Jezus." Pan Jezus nie miał na myśli żadnej budowli wypowiadając te słowa, zapowiedział tylko, że Żydzi zabiją Go, ale po trzech dniach zmartwychwstanie.

1.6. Nasze ciała świątynią

Ciało człowieka zostało przez Apostoła Pawła nazwane świątynią Ducha Świętego. W pierwszym Liście do Koryntian 3,16.17 pisze takie słowa: "Azaż nie wiecie, iż kościołem Bożym jesteście, a Duch Boży mieszka w was? A jeźli kto gwałci kościół Boży, tego Bóg skazi, albowiem kościół Boży święty jest, którym wy jesteście."; (6,19) "Azaż nie wiecie, iż ciało wasze jest kościołem Ducha Świętego, który w was jest, którego macie od Boga? a nie jesteście sami swoi...".

Paweł podkreśla fakt, że w każdym z nas mieszka Duch Święty, który według słów Pana Jezusa poucza nas i wprowadza w prawdę (Jan 14,26; 16,13). Fakt zamieszkiwania w nas Boga stawia przed nami pewne wymagania, nie wolno nam Bożej świątyni niszczyć, czy zanieczyszczać, nie należy ona do nas, ale do naszego Stwórcy. Mamy więc obowiązek dbać o siebie zarówno pod względem duchowym, jak i fizycznym. Musimy dbać o nasze ciało, aby nie doprowadzić je do choroby, ale także o umysł, chroniąc go przed osłabieniem, aby nie poddać się kontroli szatana.

W podobnym duchu w drugim liście do Koryntian 6,16 Paweł znowu pyta: "A co za zgoda kościoła Bożego z bałwanami? Albowiem wy jesteście kościołem Boga żywego, tak jako mówi Bóg: Będę mieszkał w nich i będę się przechadzał w nich, i będę Bogiem ich, a oni będą ludem moim." Nie powinniśmy więc brać udziału w przedsięwzięciach, które oddalają nas od naszego Stwórcy.

1.7. Świątynia w niebie

W punkcie 1.1. mówiącym o Namiocie Zgromadzenia zostało wspomniane, że Mojżesz budując przybytek oparł się na wzorze innej świątyni wzniesionej przez Boga, która znajduje się w niebie. Przyjrzyjmy się tekstom mówiącym o tym przybytku.

Psalmista w Ps. 102,20 pisze: "Że wejrzał (Pan) z wysokości świątnicy swojej, że z nieba na ziemię spojrzał".

Hebr. 8,1.2 : "Ale suma tego, co się mówi, ta jest: Iż takiego mamy najwyższego kapłana, który usiadł na prawicy stolicy wielmożności na niebiesiech; Sługą będąc świątnicy, a prawdziwego onego przybytku, który Pan zbudował, a nie człowiek."

W niebie znajduje się prawdziwy przybytek, rzeczywisty, który został zbudowany przez samego Boga. Dowiadujemy się tutaj jeszcze jednej rzeczy o wielkim znaczeniu - Jezus Chrystus jest naszym arcykapłanem, który odprawia służbę w świątyni w niebie. Charakter tej służby zostanie przybliżony w punkcie 2 w artykule "Świątynia - Służba w świątyni ziemskiej i niebieskiej".

Dalej - Hebr. 8,4.5 "Bo gdyby był na ziemi, nie byłby kapłanem, póki by zostawali oni kapłani, którzy według zakonu dary ofiarują, którzy służą kształtowi i cieniowi rzeczy niebieskich, jako Mojżeszowi od Boga powiedziane było, gdy miał dokończyć przybytku: Patrzajże, (mówi), abyś uczynił wszystko według kształtu, który ci jest okazany na tej górze."

Służba w świątyni ziemskiej z założenia była symbolem wskazującym na służbę w świątyni niebieskiej. Ofiary składane w świątyni ziemskiej nie mogły odkupić win człowieka, ale wskazywały na Baranka, "...który gładzi grzech świata" i jego doskonałą ofiarę, jaką złożył by wykupić nas od naszych grzechów. "A wszelkić kapłan stoi na każdy dzień, służbę Bożą odprawując, a jednakież ofiary częstokroć ofiarując, które nigdy grzechów zgładzić nie mogą. Lecz ten jednę ofiarę ofiarowawszy za grzechy, na wieki siedzi na prawicy Bożej,..." (Hebr. 10,11-12).

Izajasz pisze: "Wszyscyśmy jako owce zbłądzili, każdy na drogę swą obróciliśmy się, a Pan włożył nań nieprawość wszystkich nas. ...Takci się Panu upodobało zetrzeć go, i niemocą utrapić, aby położywszy ofiarą za grzech duszę swą, ujrzał nasienie swoje, przedłużył dni swoich; a to, co się podoba Panu, przez rękę jego aby się szczęśliwie wykonało." (Izaj. 53,6.10) Chrystus stał się za nas grzechem: "Albowiem on tego, który nie znał grzechu, za nas grzechem uczynił, abyśmy się my stali sprawiedliwością Bożą w nim." (2 Kor. 5,21) "...Który (Chrystus) grzechy nasze na ciele swoim zaniósł na drzewo, abyśmy obumarłszy grzechom sprawiedliwości żyli, którego sinością uzdrowieni jesteście." (1 Piotr 2,24)

Podobnie jak świątynia ziemska wymagała, aby raz do roku "oczyścić" ją z grzechów ludu w niej "nagromadzonych", tak i świątynia niebieska wymagała takiego oczyszczenia - jednego, ale za to doskonałego. Ofiara Pana Jezusa złożona na krzyżu była wypełnieniem symbolu, jakim była ofiara składana przez kapłanów. Mówi o tym List do Hebrajczyków 9,23.24: "A tak potrzeba było, aby kształty onych rzeczy, które są na niebie, temi rzeczami były oczyszczone, a same rzeczy niebieskie lepszemi ofiarami, niżeli te. Albowiem Chrystus nie wszedł do świątnicy ręką uczynionej, która by była wizerunkiem prawdziwej, ale do samego nieba, aby się teraz okazywał przed oblicznością Bożą za nami,...". Chrystus wszedł do świątyni w niebieskiej.

W Apokalipsie spotykamy się również z tekstami mówiącymi o świątyni w niebie. W jednej z wizji apostoł Jan ujrzał taki obraz: "Tedy otworzony jest kościół Boży na niebie i widziana jest skrzynia przymierza jego w kościele jego; i stały się błyskawice i głosy, i grzmienia, i trzęsienia ziemi i grad wielki." (Obj. 11,19)

W opisie żniwa z Obj. 14,15-17 przedstawieni są aniołowie wychodzący z świątyni niebieskiej, aby wykonać swe zadania. Podobnie w Obj. 15,5.6. przedstawiono świątynię przybytku świadectwa, z której wychodzi siedmiu aniołów mających siedem plag, aby wylać je na ziemię. Można przypuszczać, że świątynia niebieska jest centrum wydarzeń rozgrywających się poza naszą ziemią, ale mających istotne znaczenie dla naszej grzesznej planety.

Ostatnim miejscem Biblii, w którym wspomina się o świątyni jest tekst Obj. 21,22. Apostoł Jan opisując Nowe Jeruzalem zstępujące z nieba na nową ziemię, napisał: "Alem kościoła nie widział w niem; albowiem Pan, Bóg wszechmogący, jest kościołem jego, i Baranek". Służba Chrystusa w niebiańskiej świątyni dobiegnie końca i przybytek, który spełni swoją rolę, nie będzie już potrzebny.

Dalszy ciąg rozważań nad świątynią w artykule "Świątynia - Służba w świątyni ziemskiej i niebieskiej".

Teksty Pisma Świętego w przekładzie Biblii Gdańskiej.